طلاق در ایران همواره موضوعی حساس و پرچالش بوده است. طبق قانون مدنی، اختیار طلاق اصولاً در دست مرد است، اما زن نیز در شرایط خاص یا با داشتن حق طلاق می‌تواند درخواست جدایی کند. در سال‌های اخیر، با توجه به تحولات اجتماعی و اقتصادی، بحث‌هایی پیرامون اصلاح قوانین طلاق از طرف زن مطرح شده و در سال ۱۴۰۴ تغییراتی در این زمینه وارد ادبیات حقوقی و رویه قضایی کشور شده است.
این تغییرات به‌منظور حمایت از حقوق زنان، کاهش دعاوی طولانی‌مدت و شفاف‌تر شدن شرایط درخواست طلاق اعمال شده‌اند. در این مقاله به‌طور کامل به بررسی قانون جدید طلاق از طرف زن در ۱۴۰۴، شرایط و مراحل آن، مزایا و معایب و پرسش‌های متداول می‌پردازیم.
طلاق از طرف زن در قانون فعلی
طبق قانون مدنی ایران، زن تنها در شرایط مشخصی می‌تواند درخواست طلاق بدهد، از جمله:
- عسر و حرج (شرایط دشوار و غیرقابل تحمل مثل خشونت، اعتیاد، ترک انفاق و …)
- غیبت طولانی شوهر (بیش از چهار سال)
- عدم پرداخت نفقه
- بیماری صعب‌العلاج یا اختلالات روانی مرد
- حق طلاق درج‌شده در عقدنامه یا وکالت در طلاق
تغییرات قانون جدید طلاق از طرف زن در ۱۴۰۴
در قانون جدید و رویه‌های اصلاح‌شده، تغییرات مهمی اعمال شده است:
۱. گسترده‌تر شدن مصادیق عسر و حرج
پیش‌تر اثبات عسر و حرج دشوار بود، اما در قانون جدید مصادیق بیشتری مثل خشونت خانگی، خیانت، ترک زندگی، و حتی عدم توجه عاطفی مرد مورد پذیرش قرار گرفته است.
۲. سرعت‌بخشی به روند رسیدگی
بر اساس آیین‌نامه جدید، دادگاه‌ها موظف‌اند پرونده‌های طلاق از طرف زن را در مدت زمان کوتاه‌تری بررسی کنند تا زن دچار بلاتکلیفی نشود.
۳. تسهیل در ارائه ادله
در گذشته زنان برای اثبات مشکلات باید مدارک سنگینی ارائه می‌دادند. در قانون جدید، شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی و حتی مستندات دیجیتال (پیامک، شبکه‌های اجتماعی) می‌تواند به‌عنوان مدرک پذیرفته شود.
۴. حمایت مالی و حقوقی بیشتر
قانون جدید تأکید بیشتری بر پرداخت حقوق مالی زن در زمان طلاق دارد، از جمله: مهریه، اجرت‌المثل، نفقه معوقه و حضانت فرزندان.
مراحل درخواست طلاق از طرف زن در ۱۴۰۴
۱. ثبت دادخواست طلاق در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
۲. ارجاع به دادگاه خانواده و بررسی شرایط اولیه.
3. تشکیل جلسه مشاوره خانواده طبق سامانه تصمیم. سامانه تصمیم طلاق چیست؟
4. بررسی مدارک و ادله زن توسط قاضی.
5. صدور حکم طلاق در صورت احراز شرایط قانونی.
6. ثبت رسمی طلاق در دفترخانه.
مزایا و معایب قانون جدید طلاق از طرف زن
مزایا
- تسهیل شرایط برای زنان در شرایط دشوار
- کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌ها
- شفاف‌تر شدن روند دادرسی
- حمایت از حقوق مالی و عاطفی زنان
معایب
- امکان سوءاستفاده در برخی پرونده‌ها
- افزایش حجم کار دادگاه‌ها به دلیل سهولت طرح دعوا
- نگرانی برخی کارشناسان درباره تضعیف بنیان خانواده
پرسش‌های متداول
آیا در قانون جدید زن می‌تواند بدون دلیل خاص طلاق بگیرد؟
خیر. همچنان باید یا حق طلاق داشته باشد یا عسر و حرج خود را ثابت کند.
آیا امکان گرفتن طلاق توافقی همچنان وجود دارد؟
بله. طلاق توافقی یکی از سریع‌ترین روش‌هاست. طلاق توافقی چقدر طول می‌کشد؟
آیا شرایط جدید شامل ازدواج موقت هم می‌شود؟
خیر. در ازدواج موقت زن تنها در صورت شرط ضمن عقد یا بذل مدت از سوی مرد می‌تواند جدایی بگیرد.
چقدر طول می‌کشد تا زن بتواند با قانون جدید طلاق بگیرد؟
به‌طور متوسط ۳ تا ۶ ماه، بسته به نوع پرونده و مدارک.
جدول مقایسه‌ای شرایط طلاق زن قبل و بعد از اصلاحات ۱۴۰۴
| موضوع | قبل از اصلاحات | بعد از اصلاحات ۱۴۰۴ |
|---|---|---|
| مصادیق عسر و حرج | محدود (اعتیاد، ترک انفاق و …) | گسترده‌تر (خشونت، خیانت، بی‌توجهی و …) |
| مدت زمان رسیدگی | طولانی (تا یک‌سال) | کوتاه‌تر (۳ تا ۶ ماه) |
| مدارک مورد نیاز | سخت و محدود | متنوع‌تر (دیجیتال، شهادت شهود و …) |
| حمایت مالی زن | کمتر مورد توجه | تأکید ویژه بر مهریه، نفقه و اجرت‌المثل |
نتیجه‌گیری
قانون جدید طلاق از طرف زن در ۱۴۰۴ گامی مهم در حمایت از حقوق زنان و بهبود روند دادرسی پرونده‌های خانوادگی است. هرچند این قانون همچنان محدودیت‌هایی دارد و اختیار اصلی طلاق در دست مرد باقی مانده، اما با گسترده‌تر شدن مصادیق عسر و حرج و تسهیل شرایط اثبات آن، بسیاری از زنان می‌توانند سریع‌تر و راحت‌تر از گذشته حقوق خود را پیگیری کنند.
