مهریه یکی از اصلی‌ترین موضوعات در عقد و ازدواج است که هم جنبه شرعی دارد و هم جنبه قانونی. بسیاری از زوجین به دلیل عدم آگاهی از قوانین مربوط به مهریه، در دوران عقد دچار سردرگمی می‌شوند. یکی از پرسش‌های پرتکرار این است که آیا زن می‌تواند در دوران عقد مهریه خود را مطالبه کند و مقدار آن چقدر خواهد بود؟
در ادامه، به‌صورت کامل و با استناد به قوانین مدنی ایران، جایگاه مهریه در دوران عقد، نحوه مطالبه، شرایط پرداخت و حتی ارتباط آن با طلاق بررسی می‌شود.
مهریه چیست و چه جایگاهی دارد؟
مهریه مالی است که به‌محض وقوع عقد نکاح، بر ذمه‌ی مرد قرار می‌گیرد و زن مالک آن می‌شود. در قوانین ایران، مهریه به دو شکل تعریف می‌شود:
- مهریه عندالمطالبه: زن هر زمان بخواهد می‌تواند آن را مطالبه کند و مرد موظف است بپردازد.
- مهریه عندالاستطاعه: پرداخت آن به توانایی مالی مرد بستگی دارد و زن باید توانایی مالی مرد را اثبات کند.
از همان لحظه‌ی جاری شدن خطبه عقد، زن مالک مهریه می‌شود؛ چه هنوز مراسم عروسی برگزار شده باشد و چه نه.
آیا مهریه در دوران عقد قابل مطالبه است؟
بله. طبق قانون مدنی ایران، مهریه به‌محض عقد به زن تعلق می‌گیرد و او می‌تواند حتی قبل از شروع زندگی مشترک، تمام آن را مطالبه کند.
- در صورت عدم پرداخت مهریه، زن می‌تواند دادخواست بدهد.
- امکان توقیف اموال مرد در صورت امتناع وجود دارد.
- حتی اگر زن در دوران عقد به خانه شوهر نرفته باشد، حق مطالبه‌ی مهریه همچنان پابرجاست.
این مسئله باعث می‌شود بسیاری از اختلافات خانوادگی در همان دوران عقد به دادگاه کشیده شود.
میزان مهریه در دوران عقد
هیچ تفاوتی بین میزان مهریه در دوران عقد و بعد از ازدواج وجود ندارد. هر مبلغی که در سند نکاحیه ذکر شده باشد، همان مقدار بر ذمه‌ی مرد است.
با این حال، یک نکته مهم وجود دارد:
- اگر در دوران عقد، طلاق قبل از نزدیکی رخ دهد، زن تنها مستحق نصف مهریه خواهد بود.
- اما اگر طلاق بعد از نزدیکی صورت گیرد، تمام مهریه باید پرداخت شود.
شرایط پرداخت مهریه در دوران عقد
- نقدی یا اقساطی: زن می‌تواند تمام مهریه را به‌صورت نقدی مطالبه کند، یا دادگاه آن را تقسیط نماید.
- توقیف اموال: اگر مرد امتناع کند، زن می‌تواند از طریق دادگاه اموال وی را توقیف کند.
- حبس مرد: در صورت نپرداختن مهریه بیش از ۱۱۰ سکه، امکان بازداشت وجود دارد.
مهریه و طلاق در دوران عقد
یکی از پرسش‌های مهم این است که مهریه در صورت طلاق در دوران عقد چه می‌شود؟
- طلاق قبل از نزدیکی: زن تنها نصف مهریه را دریافت می‌کند.
- طلاق بعد از نزدیکی: کل مهریه باید پرداخت شود.
این موضوع در بسیاری از پرونده‌ها مطرح می‌شود و ارتباط مستقیم با روند طلاق دارد. برای مطالعه بیشتر در این زمینه می‌توانید مقاله طلاق توافقی چقدر طول می‌کشد؟ را ببینید.
همچنین در مواردی که زن بخواهد به‌تنهایی درخواست طلاق دهد، باید دلایل کافی ارائه کند. آشنایی با دلایل محکمه‌پسند برای طلاق از طرف زن می‌تواند در این مسیر کمک‌کننده باشد.
جدول مقایسه‌ای شرایط مهریه در دوران عقد و پس از ازدواج
| شرایط | دوران عقد | پس از ازدواج |
|---|---|---|
| امکان مطالبه | بله (حتی قبل از عروسی) | بله |
| میزان | کامل (در صورت مطالبه زن) | کامل |
| طلاق قبل از نزدیکی | نصف مهریه | نصف مهریه |
| ضمانت اجرا | توقیف اموال، دادخواست قضایی | توقیف اموال، دادخواست قضایی |
پرسش و پاسخ متداول
۱. آیا زن می‌تواند در دوران عقد تمام مهریه را مطالبه کند؟
بله، زن می‌تواند حتی قبل از شروع زندگی مشترک کل مهریه را درخواست کند.
۲. اگر طلاق قبل از عروسی رخ دهد، مهریه چقدر است؟
در صورت عدم نزدیکی، زن تنها نصف مهریه را دریافت می‌کند.
۳. آیا مرد می‌تواند از پرداخت مهریه در دوران عقد امتناع کند؟
خیر، مگر اینکه مهریه عندالاستطاعه باشد و مرد توانایی مالی خود را نداشته باشد.
۴. آیا امکان بخشش مهریه در دوران عقد وجود دارد؟
بله، زن می‌تواند تمام یا بخشی از مهریه را به همسرش ببخشد، اما این موضوع کاملاً اختیاری است.
جمع‌بندی
مهریه در دوران عقد همانند پس از ازدواج، حق قانونی و شرعی زن است. زن می‌تواند هر زمان که بخواهد، حتی قبل از مراسم عروسی، مهریه را مطالبه کند. تنها استثنا در صورت طلاق قبل از نزدیکی است که در این حالت، نصف مهریه به زن تعلق می‌گیرد.
بنابراین آگاهی از قوانین مهریه، شرایط پرداخت و ارتباط آن با طلاق می‌تواند بسیاری از اختلافات خانوادگی را کاهش دهد. زوجین باید پیش از ازدواج با این قوانین آشنا شوند تا از بروز مشکلات حقوقی و روانی جلوگیری شود.
